Aula Miejska w Rzeszowie / 2023

Zbudowany z prostopadłych do siebie 10-cio centymetrowych odcinków meander, w projekcie Auli Miejskiej w Rzeszowie tworzy tektonikę wszystkich elementów elewacji: ściany pełnej, zwieńczenia, kolumn flankujących otwory i mniejszych kolumienek dzielących te otwory na kształt biforiów. Uzyskane w ten sposób formy przypominają znane z gotyku wiązki służek spływających. Detal, mimo wyraźnego ukłonu w kierunku neogotyckiego ratusza z neorenesansowymi attykami, ma przede wszystkim za zadanie tworzenie na powierzchni ścian światłocienia, który łagodzi konsekwencje wprowadzenia w staromiejską tkankę obiektu o gabarycie kilku kamienic.

W bryle nie zastosowano sztucznych podziałów nawiązujących do skali sąsiednich obiektów. Byłyby one niezgodne ze strukturą wnętrz. Prosta forma odzwierciedla wewnętrzną funkcję. Pozbawiona stałych podziałów sala wystawowa otwiera się jedynie w kierunku północnym na ratusz. Wpadające stąd miękkie światło może w niektórych przypadkach wspomagać ekspozycję. Dwukondygnacyjna sala wielofunkcyjna otwiera się na zachód. Funkcjonalnie może łączyć się w jedną przestrzeń zarówno z salami konferencyjnymi, jak i z zagłębionym do poziomu -1 dziedzińcem. Transparentne wnętrza w każdej chwili można zaciemnić grubo tkanymi kurtynami. Kontakt budynku z otoczeniem jest realizowany również poprzez aktywny dach.

Aula Miejska ma domknąć kwartał w zwartej zabudowie śródmiejskiej. Budynki utrzymujące linię pierzei zwykle dzielą przestrzeń publiczną z sąsiednimi obiektami. Wejście odbywa się prosto
z chodnika lub placu. Granica pomiędzy wnętrzem i otoczeniem jest wtedy bardzo czytelna. Projekt zakłada zachowanie linii kwartału, jednocześnie proponując stworzenie nowej
przestrzeni publicznej w formie dedykowanego placu, który stanowi naturalne przedłużenie wnętrza auli. Zaproponowane ażurowe podcienia rozmywają granicę między wnętrzem i zewnętrzem obiektu.

Projekt zakłada obniżenie terenu pomiędzy Aulą, a ulicą Słowackiego, tworząc plac na poziomie płyty sali wielofunkcyjnej. Dzięki naturalnemu spadkowi terenu, wejście na plac od strony południowej będzie osiągalne poprzez krótką pochylnię, a od strony północnej przez rodzaj zewnętrznej widowni. Drzewa rosnące obecnie w pasie drogowym mogą być przeniesione na niższy poziom po odpowiednim okopaniu i zabezpieczeniu masy korzeniowej. Od wschodu plac flankują podcienia przeszklone na salę wielofunkcyjną. Cichy, częściowo zacieniony plac
ma atrakcyjny widok na wnętrze auli i znajdującą się nad podcieniem kawiarnię. Stałe miejsca siedzące, uzupełnione w sezonie przenośnymi krzesłami, przyciągną mieszkańców miasta i turystów. Podcienia i plac mogą być wykorzystywane jako rozszerzenie przestrzeni wystawienniczej podczas niektórych wydarzeń, co łącznie daje powierzchnię
wystawienniczą 730 m2. Podcienia są również zaprojektowane przed głównym wejściem od strony północnej, gdzie oczekujący na wejście będą chronieni przed deszczem.

Elewacje utworzone przez przeciągnięcie profilu „meandra” mają zostać wykonane z fibrobetonowych prefabrykatów zbrojonych włóknem szklanym, znanych jako GRC. Powierzchnia prefabrykatów powinna być możliwie biała, gładka i błyszcząca. Należy zwrócić uwagę na efekty świetlne, które powstaną dzięki grze uskoków i płaszczyzn. Zawsze część z nich będzie słabiej lub mocniej oświetlona. W warunkach miejskich nigdy nie widzimy całej elewacji jednocześnie. Z każdego miejsca, z którego można oglądać ścianę kolejne powierzchnie będą widziane pod nieco innym kątem. Wzrok ślizga się po powierzchni, a stosunek widocznych płaszczyzn oświetlonych do nieoświetlonych płynnie się zmienia. W rezultacie elewacje wydają się mienić tym intensywniej, im bardziej bezchmurne jest niebo. Pomimo stosowania tego samego motywu na wszystkich ścianach, budynek nigdy nie będzie monotonny.

Budynek wypełnia całą przestrzeń możliwą do zabudowy. Ściany zewnętrzne pełnią rolę konstrukcyjną. W kierunku północ – południe obiekt podzielony jest na dwa trakty. Zachodni
mieści główne sale i z powodu dużej rozpiętości przekrywany jest za pomocą teowych belek sprężonych. Brak stałych podziałów wewnętrznych w sali wielofunkcyjnej, salach konferencyjnych i na wystawie umożliwia elastyczne wykorzystanie przestrzeni i łatwe przearanżowanie jej w zależności od potrzeb. W razie konieczności można korzystać z mobilnych ścianek działowych i ekranów, aby wydzielić mniejsze pomieszczenia i przestrzenie.

Pomieszczenia wspomagające główne funkcje i pomieszczenia techniczne zlokalizowane są w trakcie wschodnim, którego nieregularny kształt wynika z granic działki. Ten wschodni trakt stosunkowo wąski wraz ze stropami utworzy sztywną strukturę, którą można będzie wykorzystać do rozwiązania styku z sąsiednimi budynkami. Ze względu na brak danych dotyczących stanu technicznego tych obiektów na etapie konkursu, można przedstawić jedynie ogólną strategię działań.
Sposób posadowienia ścian dylatacyjnych na styku z sąsiednimi obiektami powinien uniemożliwić osiadanie lub wypór gruntu. Roboty budowlane należy prowadzić tak żeby nie wywoływać drgań i naprężeń gruntu w trakcie budowy. Dobrym rozwiązaniem wydaje się być palisada z pali wkręcanych na całej wschodniej granicy działki. Palisada zostanie zwieńczona oczepem. Od poziomu posadowienia budynku sąsiedniego można będzie stopniowo wylewać żelbetową ścianę dylatacyjną. W miarę postępu prac kotwy zostaną sukcesywnie wklejane w ścianę starego budynku, a drugi ich koniec zostanie zalany betonem w nowej ścianie. Powstanie silne nieco elastyczne połączenie stabilizujące ścianę starego budynku na tyle, żeby można było usunąć
zbędne już wówczas przypory.

Prawdopodobnie cały budynek posadowiony zostanie na płycie, a ściany na styku z gruntem wykonane zostaną w formie wanny z betonu wodoodpornego, aby nie dopuścić do przedostawania się wody gruntowej do wnętrza. Ściany pełne wykonane będą z żelbetu. Wstępne analizy konstrukcyjne potwierdzają możliwość wykonania ażurów w dolnych partiach ścian z bardzo cienkich i smukłych elementów konstrukcyjnych. Propozycję rozwiązania z zastosowaniem słupów stalowych wypełnianych betonem w celu zwiększenia nośności i zapewnienia ochrony pożarowej, a także ciągłości izolacji termicznej przedstawiono na planszy w postaci szkicu detalu.

Budynek będzie otwarty na otoczenie i transparentny, co nie oznacza pełnych przeszkleń, które naruszyłyby tektonikę elewacji. Ściany zachowują swoją jednorodną strukturę na całej powierzchni, a otwory tworzą rodzaj rastra ułożonego w pasy. Dolny pas umożliwia swobodne przejście, podczas gdy wyższy jest zagęszczony, osiągając blisko 50% przekrycia.
Ostatni pas elewacji to pełna ściana, która stopniowo przechodzi w attykę. Podobnie jak aula i hol wejściowy, wystawa również utrzymuje kontakt z otoczeniem, jednak ze względów użytkowych
jest on ograniczony do kierunku północnego, w stronę Ratusza. Ponieważ wiele wydarzeń (wystawy, spektakle) będzie wymagać zaciemnienia, przeszklenia można zasłonić za pomocą kurtyn

Wejście do budynku znajduje się naprzeciwko tylnego wejścia do ratusza. Poziom parteru został dostosowany do poziomu terenu w północno- wschodnim narożniku działki, co zapewnia łatwy dostęp osobom poruszającym się na wózkach inwalidzkich. Z holu można przejść na wyższy poziom amfiteatralnej widowni lub korzystając z centralnych schodów, wejść do góry na poziom wystawy albo w dół na poziom płyty sali wielofunkcyjnej i sal konferencyjnych. Poziom -1 od południa zrównuje się z poziomem z ulicy Króla Kazimierza. Dostawy odbywać się będą przez dok zaprojektowany w południowo-wschodnim narożniku budynku, lub w przypadku większych elementów, bezpośrednio na zaplecze sceny. Przy doku przewidziana jest winda towarowa, która służy do przewozu eksponatów na poziom wystawy.

Jedną z atrakcji budynku, która tworzy dodatkową przestrzeń zewnętrzną i poszerza interakcję z miastem jest aktywny dach. W jego centralnej części, w odległości czterech metrów od attyki
budynku, która jednocześnie pełni rolę „balustrady”, znajduje się wydzielona przestrzeń w kształcie wydłużonego rombu. Z trzech stron otaczają ją „krużganki”, a czwarta strona to przeszklony ogród zimowy, przez który wchodzi się na dach. Ogród zimowy stanowi strefę odpoczynku przez cały rok. Pośrodku właściwego ogrodu będą rosły zioła i trawy generujące szumy i zapachy. Pośród roślin będzie można ustawić postumenty na rzeźby. Ponieważ ściany izolują to wnętrze od zgiełku miasta, w samym sercu 200-tysięcznego miasta powstaje miejsce
inspirowane klasztornymi wirydarzami, znane jako „hortus conclusus”, które zapewnia spokój i delikatne doznania sensoryczne. To miejsce sprzyja kontemplacji, wyciszeniu i odpoczynkowi. Hortus conclusus znakomicie sprawdzi się podczas przerw w zwiedzaniu wystaw i może być wykorzystywane do organizowania intymnych spotkań, dyskusji i wystaw plenerowych. Część dachu na zewnątrz ma inny charakter i umożliwia podziwianie panoramy Rzeszowa z poziomu dachów starówki.

Dostęp do ciepła systemowego wskazuje na zasadność skorzystania z tego źródła do ogrzewania budynku. Wszystkie przegrody budowlane realizują wymagania w zakresie izolacyjności cieplnej budynku. Głębokie podcienia i osadzenie okien w niszach oraz biała refleksyjna powierzchnia ścian powinny ograniczać przegrzewanie się budynku. Szczegółowa analiza poparta obliczeniami
i rachunkiem ekonomicznym potwierdzą ostateczny wybór systemu ogrzewania i chłodzenia. Na wstępnym etapie koncepcji trafnym wydaje się wybór systemu kombinowanego bazującego na cieple systemowym i rewersyjnej gruntowej pompie ciepła po płytą fundamentową.

System wentylacji przewiduje pełen odzysk ciepła z trzech central odpowiadających za trzy podstawowe strefy budynku: salę wielofunkcyjną, wystawę i pozostałe pomieszczenia.
Woda opadowa gromadzona w zbiornikach pod płytą fundamentową używana będzie do utrzymania ogrodu i w toaletach jako woda szara. Budynek wyposażony zostanie we wszystkie
niezbędne dla jego funkcjonowania systemy, w tym w układ zapewniający stworzenie darmowej strefy wi-fi.