Koszalin Centrum / 2017

Pracę nagrodzono za umiejętne wpisanie się w historyczny kontekst Starego Miasta, nadając istniejącej przestrzeni miejskiej unikalnego, pozwalającego na budowanie tożsamości miejsca, charakteru.

Autorzy proponują ograniczenie ruchu kołowego na ulicy Zwycięstwa pomiędzy ulicami Kazimierza Wielkiego i Mickiewicza, oraz na ulicy Młyńskiej, od ulicy Andersa do ulicy Zawiszy Czarnego. Na tym fragmencie miasta dopuszczono ruch tylko dla komunikacji miejskiej, pojazdów uprzywilejowanych i zaopatrzenia. Na pozostałych ulicach Starego Miasta zaprojektowano ruch jednokierunkowy, a odzyskany pas ruchu przeznaczono na miejsca parkingowe.

Najistotniejszym elementem projektu jest zastosowana w strefie ograniczonego ruchu ceglana posadzka, łącząca dwie najważniejsze przestrzenie miejskie: Rynek Staromiejski oraz przestrzeń wokół Katedry. Zastosowany materiał swoją fakturą i kolorystyką integruje się nie tylko z najważniejszym zabytkiem miasta jakim jest Katedra, ale nawiązuje także do ważnych historycznych budynków, pozostałości średniowiecznych murów obronnych oraz posadzki placu przed dawnym Urzędem Wojewódzkim. Zawężoną do dwóch pasów ruchu pozostałą część ulicy Zwycięstwa wyłożono posadzką kamienną. Zróżnicowanie materiałowe pozwoliło na nadanie różnorodnego charakteru poszczególnym fragmentom miasta oraz sprzyja przyszłemu etapowaniu inwestycji. Dzięki odsunięciu ceglanej posadzki od nieregularnej linii zabudowy udało się uporządkować płaszczyznę dolną placu.
Pozostałe elementy zagospodarowania przestrzeni publicznych (mała architektura, meble miejskie) ograniczono do minimum starając się wykorzystywać już istniejące elementy takie jak na przykład mur oporowy przy katedrze. Ten właśnie fragment ulicy Zwycięstwa udało się autorom, poprzez wykorzystanie prostych mebli miejskich, szczególnie umiejętnie zorganizować.
Zwycięski projekt zakłada również uporządkowanie pozostałych elementów definiujących przestrzeń miejską, takich jak elewacje budynków istniejących, których kolorystykę ujednolicono opierając się na gamach ciepłych, z akcentami bieli i czerni. Jednorodne markizy oddzielają usługowy parter od mieszkalnych kondygnacji wyższych. Przestrzeń Starego Miasta oświetlono, w przeciwieństwie do pozostałych ulic, ciepłą barwą światła, co pozwoliło na precyzyjniejsze zdefiniowanie jego nieostrych granic.
Zwycięzcom gratulujemy!

Przedstawiona koncepcja jest rozszerzeniem pracy, która zwyciężyła w 2016r w konkursie na przebudowę centrum Koszalina.

Wszystkie podstawowe założenia pracy konkursowej zostały zachowane. Dodatkowo opracowanie obejmuje połączenie okolic rynku z dworcem kolejowym poprzez skwer wyznaczony przez ulice Dworcową i Jana z Kolna. Od strony zachodniej zakres interwencji sięga Placu Wolności i ul. Rudolfa Clausiusa proponując w tym miejscu zmianę organizacji ruchu na ruch okrężny. Szczegółowo przedstawione zostały zakończenia osi płn.-pd. obejmujące ulicę Młyńską do skrzyżowania przy Muzeum i ul. 1 Maja do ronda na Placu Gwiaździstym. Zakres opracowania i proponowane zmiany są bezprecedensowe w skali kraju i całkowicie zmienią funkcjonowanie centrum Koszalina.

I. ROZWIĄZANIA OGÓLNE

1. Idea urbanistyczna
1.1. Trzy place i krzyż
1.2. Pasy funkcjonalne
2. Nowy salon miasta
2.1. Jak przyciągnąć ludzi na Starówkę
2.2. Warstwa światła
2.3. Warstwa dźwięku
2.4. Warstwa zapachu
2.5. Warstwa dotyku

II. ROZWIĄZANIA SZCZEGÓŁOWE

3. Światło
3.1. Strategia iluminacji Starego Miasta
3.2. Strategia temperatury barwowej
3.3. Strategia natężenia światła
3.4. Sterowanie światłem
4. Posadzka
5. Infrastruktura w chodnikach
6. Pierzeje
7. Mała architektura
8. Wayfinding
9. Niepełnosprawni i osoby starsze
10. Komunikacja
10.1. Zmiany w układzie komunikacyjnym
10.2. Autobusy, rowery i samochody prywatne wewnątrz strefy ograniczonego ruchu
10.3. Etapowanie realizacji zmian komunikacyjnych

W wyniku działań wojennych i powojennych decyzji o wyburzeniach centrum Koszalina całkowicie utraciło dawny staromiejski charakter.

„Do najważniejszych zmian w układzie komunikacyjnym zaliczyć należy całkowitą przebudowę ulicy Zwycięstwa (od ul. Armii Czerwonej) w szeroką arterię, częściowo dwujezdniową. Wiązało się to z wyburzeniem części zabudowy, zwłaszcza na odcinku od skrzyżowania z ul. Laskonogiego do ul. Jana z Kolna. Miało to jednakże tę ujemną stronę, że pozbawiło miasto starego budownictwa, które zawsze dodaje uroku.”
cytat „Koszalin Rozwój miasta w Polsce Ludowej” H. Rybicki, B. Zdrojewska, E. Zdrojewski

Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1985.

Powojenne wyburzenia na starówce w Koszalinie są nieodwracalne. Chociaż po wybudowaniu obwodnicy krzyż komunikacyjny przecinający stare miasto stracił na znaczeniu, kierowcy z przyzwyczajenia nadal wybierają drogę na wprost, mimo że przejazd nią trwa zazwyczaj dłużej. Główne obszary aktywności już dawno przeniosły się poza obszar dawnego centrum. Dlaczego więc nie ograniczyć ruchu na starówce wyłącznie do ruchu lokalnego (dojazd do posesji, autobusy komunikacji miejskiej) i uczynienia z tego miejsca atrakcyjnej przestrzeni publicznej dla mieszkańców miasta i dla turystów.

Proponowane ograniczenie dotyczy ulicy Zwycięstwa, na odcinku od ul. Kazimierza Wielkiego do ul. Adama Mickiewicza oraz ulic Młyńskiej i 1 Maja od ul. Zawiszy Czarnego do ul. Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Ceglana nawierzchnia, wprowadzona na prawie całym tym obszarze, nawiązuje do koloru dachów starówki i do ścian Katedry. Nieco nostalgiczny charakter materiału częściowo rekompensuje staremu miastu utracone walory.

Radykalne przerwanie silnego, utrwalonego od lat układu komunikacyjnego może budzić obawy, ale po przeprowadzeniu niewielkich zmian modernizacyjnych i regulacyjnych, istniejąca struktura dróg łatwo przejmie dotychczasowe potoki ruchu i usprawni przejazdy.

Na dawnych mapach Koszalina widać, że rynek był jedyną większą, niezabudowaną przestrzenią w obrębie murów. Obejście wokół katedry miało raczej charakter ulicy, a nie placu. Zabudowa ściśle wypełniała miejskie kwartały.
Wyburzenia związane z poszerzaniem ulicy Zwycięstwa odsłoniły bryłę kościoła przybliżając ją optycznie do rynku. Katedra z obiektu wtłoczonego w tkankę miejską stała się budynkiem wolno stojącym pośrodku miejskiego kwartału. Sytuację tą wykorzystano w projekcie do uformowania wyraźnego wnętrza urbanistycznego o skali zbliżonej do rynku. Dwa place stykają się po przekątnej wzajemnie na siebie oddziaływują i uzupełniają. Ciekawe, że to „plac katedralny” ze względu na otaczające go budynki i sam kościół ma bardziej staromiejski charakter niż sam rynek. Dlatego całą nawierzchnię otaczającą teren kościelny wybrukowano cegłą. Warto w porozumieniu z władzami kościoła doprowadzić cegłę aż do samych murów, aby przestrzeń placu stała się jeszcze bardziej jednorodna.
Czerwony, ceglany, stary plac jest równowagą i alternatywą dla szarego, granitowego, współczesnego rynku. Wieży katedry odpowiada wieża ratusza. Razem place tworzą nową jakość
przestrzenną.
Oprócz placów „czerwonego” i „szarego” zaproponowano dodatkowo kilka mniej lub bardziej domkniętych przestrzeni mających charakter placu. Wprowadzanie ich z jednej strony wyznacza miejsca ważne, z drugiej stanowi przerwanie lub zamknięcie długich osi komunikacyjnych. Dla pieszych taka różnorodność powoduje wrażenie skrócenia dystansów i zachęca do pokonywania ich piechotą.
Wyraźny charakter placu ma kameralna przestrzeń przy wschodnim skrzydle Urzędu Miasta pełniąca funkcję parkingu. Plac zostanie poszerzony, a wprowadzenie sporej ilości drzew nada mu charakter placu „zielonego”.
Przestrzenią porównywalną z placami „czerwonym” i „szarym” jest plac zaprojektowany w trójkącie pomiędzy ulicami Dworcową i Jana z Kolna. Istniejący tu obecnie skwer miejski jest już mocno zdegradowany. Ponieważ wiele osób odwiedzających Koszalin korzysta z komunikacji kolejowej omawiany plac jest wizytówką i miejscem zapowiadającym charakter miasta. W projekcie przebudowy użyte zostały te same materiały jak w centralnej części opracowania – cegła i granit. Tym razem, aby uzyskać wypłaszczenie służącej do różnego rodzaju aktywności części „szarej” część „czerwona” pełni funkcję muru oporowego. Pionową ścianę można wykorzystać do wbudowania różnego rodzaju artefaktów. Projekt przewiduje zachowanie wszystkich wartościowych drzew znajdujących się obecnie na skwerze oraz liczne nasadzenia uzupełniające.
Czerwona ceglana nawierzchnia placu przed Miejskim Domem Kultury pełni dwie funkcje. Z jednej strony akcentuje ważny zespół obiektów kultury MDK i Filharmonia, z drugiej kończy ramię wschodnie założenia.
Na zakończeniu ramienia południowego, przy pomniku A. Mickiewicza i na szerokości atrakcyjnej eklektycznej kamienicy znajdującej się po drugiej stronie ulicy 1Maja zaprojektowano ostatni z placów pokryty w tym wypadku ciemnym granitem.
Place przylegające do krzyża zamieniają ulice w szereg powiązanych ze sobą wnętrz urbanistycznych, każde o nieco odmiennym charakterze.

Po ograniczeniu ruchu pojazdów na obszarze starego miasta do dwóch pasów odległość pomiędzy pierzejami na ulicy Zwycięstwa (także 1Maja i Młyńskiej) wydaje się być zbyt duża. Z drugiej strony pozostaje wystarczająco dużo miejsca dla różnego rodzaju aktywności. Pośrodku zaprojektowano podwójny, alejowy szpaler drzew. Zacieśni to optycznie przestrzeń do akceptowalnych wymiarów, ponieważ zbyt rozległe powierzchnie nie sprzyjają gromadzeniu się ludzi.

Począwszy od osi ulic w kierunku obu pierzei posadzka podzielona została na pasy o szerokości ok. 3 metrów. Zewnętrzne, o niepełnym i zmiennym wymiarze, przylegające do budynków pokryte zostały płomieniowanymi płytami granitowymi. Komfortowa dla pieszych nawierzchnia służy do przemieszczania się, oglądania witryn sklepowych i wchodzenia do budynków. Pozostałe, wewnętrzne moduły wybrukowane zostały cegłą. Dwa środkowe to pasy ruchu. Obowiązują tu zasady ruchu jak dla strefy zamieszkania, a wjeżdżać mogą jedynie autobusy komunikacji miejskiej i turystyczne, pojazdy dojeżdżające do posesji (za odpowiednim zezwoleniem), pojazdy zaopatrzenia i służb miejskich oraz rowerzyści. W określonych przypadkach w trakcie organizowania niektórych imprez i innych wydarzeń ruch pojazdów może być całkowicie wstrzymany.
Pomiędzy pasami zewnętrznymi (piesi) i środkowymi (pojazdy i piesi) znajdują się pasy aktywności. W zależności od miejsca mogą mieć szerokość od 1 do 3 modułów (3-9m). Szpalery drzew wprowadzono na modułach przylegających do pasów środkowych. Docelowo korony drzew zacieniać będą pasy środkowe i pasy aktywności.
Pasy aktywności wypełnione mają być stałymi i sezonowymi meblami miejskimi: ławkami, ławami, pomostami, ogródkami letnimi, stałymi i zmiennymi ekspozycjami rzeźby, wbudowanymi w nawierzchnię płytami pamiątkowymi itd. Propozycje zagospodarowania pasów aktywności wypływać mogą od strony organizacji miejskich, stowarzyszeń i organizacji pozarządowych, grup mieszkańców albo właścicieli lokali użytkowych znajdujących się w parterach domów przylegających do ramion „krzyża”.
Zasada pasów funkcjonalnych zastosowana została również na ulicy Dworcowej.

Samo wyeliminowanie samochodów z centrum jeszcze nie oznacza, że uda się wypełnić to miejsce życiem.

Nie da się przebudować całej starówki. Przywrócić dawnego charakteru zabudowy, proporcji między wysokościami pierzei, a szerokością ulicy. Ciepły, przyjazny klimat uzyskać można najłatwiej w nocy, odpowiednio budując nastrój za pomocą światła.
Równie ważne jak percepcja wzrokowa w budowie klimatu miasta są inne zmysły – dźwięk, zapach i dotyk. Dopiero zmiana we wszystkich tych warstwach może zbudować przyjazną przestrzeń.
Tam gdzie są ludzie – gromadzą się ludzie. To najlepsza recepta na dobrą przestrzeń publiczną. Aby jednak przyciągnąć pierwszych odwiedzających należy stworzyć wrażenie, że przestrzeń już jest pełna, że już się w niej coś dzieje, dokonać małego oszustwa w odczuciu podprogowym. Stąd konieczność budowy stymulatorów dla wszystkich zmysłów.

Coraz więcej czasu spędzamy przy sztucznym świetle. Prawidłowe oświetlenie to nie tylko zapewnienie dobrego widzenia, to także tworzenie odpowiedniej atmosfery, dzięki której mieszkańcy czują się bezpiecznie, a przyjezdni łatwo docierają do celu swojej podróży zostawiając w pamięci pozytywny obraz miasta po zmroku.
Wieczorny obraz starówki Koszalina jest raczej ubogi. Mimo zastosowania w oprawach ulicznych bardzo silnych źródeł światła, dominuje poczucie dezorientacji i braku bezpieczeństwa spowodowane wysokimi kontrastami, brakiem synchronizacji horyzontalnej i wertykalnej, złą temperaturą barwową i słabym współczynnikiem oddawania barw. Niektóre budynki jak np. Katedra są zniekształcone przez światło lamp ulicznych, reklamowych i innych, ponieważ nie zastosowano dla nich prawie w ogóle kontroli optyki świetlnej, i nie dostosowano parametrów oświetlenia do rodzaju materiałów elewacyjnych.
Ludzie zazwyczaj czują się bardziej komfortowo w mieście w dzień niż w nocy. Światło naturalne ułatwia orientację poprzez rozpoznawanie znanych elementów architektonicznych, daje poczucie skali przestrzeni, w której się znajdują. Pomaga także jasno rozpoznać innych ludzi i ich intencje.
Po zmroku wiele z tych komunikatów wizualnych znika i identyfikacja może stać się niemożliwa. Analizując punkty wejść do miasta, drogi, miejsca spotkań, zabytki, można oświetlając zwłaszcza powierzchnie pionowe, pomóc w identyfikacji przestrzeni, uczynić ją bardziej czytelną, a przez to poprawić jej doświadczanie.
Światło sztuczne, to również znakomite medium, dające możliwość łatwej adaptacji do zmiennych potrzeb.

Warstwę dźwiękową projektowanej przestrzeni tworzyć będą odgłosy mające swe źródło w zastosowanych materiałach.
Stukot obcasów po płomieniowanych płytach granitowych w pasach zewnętrznych jest o wiele twardszy niż odgłos kroków na nawierzchniach ceglanych. Wolno toczące się po ceglanej drodze koła swoim szmerem delikatnie sygnalizują obecność pojazdów. Drewniane siedziska dają głuchy pogłos podczas siadania. Na to wszystko nakłada się szelest liści drzew i szmer traw. Zieleń jest poza tym elementem rozpraszającym dźwięki.
Podstawowym źródłem dźwięku będą oczywiście odgłosy ludzkich aktywności – rozmowy, muzyka (oby grana na żywo), daleki ruch uliczny i inne odgłosy miasta.
Żeby nadać projektowanej przestrzeni dodatkowy wymiar latarnie posiadają wbudowane głośniki, które mogą być indywidualnie sterowane. Stonowany podkład muzyczny dostosowany do pory dnia i charakteru odbywających się na ulicy imprez może skutecznie budować nastrój. W miejscach gdzie właściciele lokali gastronomicznych proponują własną muzykę głośniki ogólne będą wyciszane.
System wykorzystać będzie można również do snucia opowieści o mieście bezpośrednio na ulicy. Materiał do nich dostarczyć mogą konkursy literackie lub źródła archiwalne.
Niezwykle ważne jest takie sterowanie dźwiękiem, żeby był on słyszalny jedynie w okolicy latarni i zanikał w pewnym od nich oddaleniu. Podobnie jak światło dźwięk powinien nasilać się i zanikać podczas spaceru wzdłuż ulicy.

Podobnie jak dźwięki, zapachy wynikać będą z charakteru usług prowadzonych przy ulicy. Szczególnie pozytywnie wczytywane mogą być zapachy piekarni, dobrych lokali gastronomicznych, kawiarni czy perfumerii.
Sferę zapachową wzbogacają rośliny. Przy trakcie zaprojektowano trzy duże plamy dla traw ozdobnych i ziół. Utrzymano zielony teren przy kościele. Duże połacie np. lawendy, fiołka, heliotropu czy tytoniu oskrzydlonego mogą dawać nie tylko doznania estetyczne, ale również zapachowe.
Do wydzielania ogródków letnich zaprojektowano donice. Za obsadzenie ich ziołami zapachowymi można zwolnić właścicieli lokali gastronomicznych z części opłat za wynajęcie powierzchni.

Na doznania dotykowe wpływają materiały, z którymi ciało ma kontakt bezpośrednio, poprzez ubranie albo przez podeszwę buta. Mimo, że sztuczne materiały są najczęściej trwałe, zdecydowano się na zastosowanie naturalnego drewna do budowy siedzisk. Przewaga tego rozwiązania ujawniać się będzie szczególnie mocno w zimie i podczas upałów.
Po płomieniowanych płytach granitowych można wygodnie chodzić na obcasach i w butach o cienkich podeszwach. Pewne niedogodności mogą się pojawić na powierzchniach ceglanych szczególnie przy zbyt głębokich fugach.
Niezwykle istotne jest zabezpieczenie fug w cegle brukowej przed wymywaniem i uszkodzeniami w trakcie czyszczenia mechanicznego.

Najwięcej osób odwiedzać będzie stare miasto wieczorem. Ciepły i przyjazny klimat miasta w tym czasie może zrekompensować pewne niedostatki widoczne za dnia. Dlatego właśnie tak wiele uwagi poświęcono w projekcie światłu. Prawidłowe, dające poczucie bezpieczeństwa natężenie, a jednocześnie pewna intymność i różnorodność. Brak olśnień i prawidłowo dobrana temperatura barwowa. Podkreślenie walorów architektury i przekaz informacyjny, to podstawowe problemy z tego zakresu.

Przystępując do projektowania oświetlenia w mieście należy pracować w skali makro i mikro, aby spójna wizja przestrzeni urbanistycznej po zmroku wpisała się prawidłowo w obecną i przyszłą strukturę miasta. Ogólnym celem jest zgranie strategii oświetlenia z architekturą, krajobrazem, artefaktami, aktywnościami i wayfindingiem. Ostateczne rozwiązania będą wynikiem wspólnej pracy specjalistów z różnych dyscyplin.

Proponuje się, aby wszystkie ciągi piesze oraz uliczne wewnątrz starego miasta zostały oświetlone ciepła barwa światła (3000K), natomiast ulice poza starym miasta dla kontrastu będą oświetlone tak jak obecnie za pomocą zimnego światła LED (4000K).

Źródła światła na nowo przebudowanym Rynku Staromiejskim przed ratuszem z zimnej temperatury barwowej (4000K) powinny zostać zmienione na ciepłą (3000K), aby połączyć rynek z ulicą i nowym placem „czerwonym” przy Katedrze.

Współczesny budynek Ratusza miejskiego został utrzymany w zimnej temperaturze barwowej światła (4000K), dla podkreślenia kontrastu z 4 ważnymi historycznymi budynkami oraz pozostałością średniowiecznych murów obronnych oświetlonych w ciepłym kolorze (3000K). Dachy obiektów zabytkowych wyróżniać się będą zimną temperatura barwową (5000K).
Najważniejsze dla panoramy miasta obiekty połączy wizualnie ich iluminacja zewnętrzna i uczyni z nich rodzaj punktów orientacyjnych.
Warto rozważyć wprowadzenie regulacji co do ciepłej temperatury barwowej w witrynach lokali przy ulicy Zwycięstwa. Oświetlenie ogródków letnich trudno sobie wyobrazić w chłodnych barwach, ale na wszelki wypadek regulacja powinna dotyczyć również tego zagadnienia.

Katedra Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny jest perłą starówki i głównym elementem kompozycyjnym założenia. Widok na nią determinuje charakter znacznej części ulicy Zwycięstwa i rynku.
Oświetlenie nocne powinno wydobyć cały jej urok poprzez rozświetlenie charakterystycznych elementów architektonicznych – ostrołukowych otworów, zegarów, skośnych dachów i zwieńczenia wieży w postaci hełmu cybulastego.

Elementy małej architektury (ławki i siedziska, parasole) oraz zieleń (drzewa) zostaną podświetlone w ciepłym kolorze (3000K). Rozbicie źródeł światła na wiele punktów czyni przestrzeń atrakcyjniejszą.

Poziom natężenia oświetlenia będzie stopniowany na obszarze starego miasta, aby wykreować odrębny charakter różnych przestrzeni. W zależności od intensywności ruchu niektóre obszary będą miały wyższe poziomy oświetlenia (ul. Mickiewicza, ul. Słowackiego, ul. Zawiszy Czarnego), inne niższe choć zawsze powinny zapewniać poczucie bezpieczeństwa (środkowa cześć ul. Zwycięstwa, pd. cześć ul. Młyńskiej oraz pn. cześć ul. 1 Maja, Staromiejski Rynek i plac przed Katedra). Poziomy oświetlenia zastosowane na głównych trasach ciągów kołowych poza starym miastem (Aleja Monte Cassino, Krakusa i Wandy) oraz na starym mieście (pd. cześć ulicy 1 Maja, cześć ul. Zwycięstwa, pn. i pd. cześć ul. Młyńskiej) powinny utrzymać zbliżony poziom, aby nadmierny kontrast nie przeszkadzał w łatwej adaptacji podczas wjazdu i wyjazdu ze starego miasta.

Nocna iluminacja miasta pozwala na korzystanie z jego atrakcji do późnych godzin wieczornych. Ta zwiększona elastyczność ma jednak swoją cenę. Jednym z takich negatywnych zjawisk jest zanieczyszczenie światłem (z ang. Light Pollution) czyli nadmierne nocne oświetlenie, obecne zwłaszcza w dużych aglomeracjach miejskich. Zanieczyszczenie tego typu utrudnia obserwację astronomiczną nieba oraz ma negatywny wpływ na faunę i florę, naturalnie przystosowaną do życia w czasie pory nocnej, może również mieć niekorzystny wpływ na zdrowie i samopoczucie człowieka. Z całą pewnością nie sprzyja ono również budowaniu nastroju miejsca.
Aby zredukować powyższe negatywne skutki oświetlenia zewnętrznego proponuje się zastosowanie inteligentnego systemu sterowania oświetleniem za pomocą systemu sieciowych urządzeń. Urządzenia te zawierają przekaźniki, czujniki ruchu, fotokomórki, włączniki światła, włączniki lub ekrany dotykowe, i sygnały z innych systemów budowlanych (np. alarmu pożarowego HVAC). Regulacja systemu występuje zarówno w miejscach lokalizacji urządzeń, jak i za pośrednictwem programów komputerowych lub innych urządzeń interfejsu. Samoczynnie dostosowuje on poziom emitowanego światła elektrycznego do zmian w natężeniu światła dziennego tak, aby utrzymać stały, ustalony poziom natężenia oświetlenia (szczególnie porą letnią i zimową), dzięki czemu przyczynia się do istotnych oszczędności w zużyciu energii elektrycznej.
W części ulicy Zwycięstwa, gdzie dozwolony jest ograniczony ruch autobusów można oświetlenie uliczne zintegrować z sensorami ruchu. Dzięki temu, za każdy razem, gdy autobus będzie zbliżał się do strefy pieszej horyzontalne natężenie światła będzie wzrastać, a gdy autobus opuści te strefę, powróci ono do swojego pierwotnego niższego stanu. Dzięki takiemu zabiegowi nie tylko zaoszczędzi się energię, wydłuży długość życia źródeł światła, ale także stworzy przestrzeń, która nie będzie prześwietlona.

Najpoważniejsze zmiany w zakresie materiałowym i użytkowym na opracowywanym obszarze dotyczą posadzki. Wydzielone zostały dwa obszary, które nazywać można strefą ceglaną i strefą granitową. Obie strefy zbudowane są na tym samym pięciopasmowym schemacie ogólnym w miarę potrzeb modyfikowanym. Schemat ogólny wyznacza rytm drzew, latarni, kratek ściekowych i punktów zasilania pasa aktywności w energię elektryczną i wodę.
Użytkowo obie strefy różnią się pasem środkowym przeznaczonym do ruchu kołowego. W strefie czerwonej, z cegłą brukową i płytami granitowymi w pasach zewnętrznych, ruch dozwolony jest jedynie dla autobusów, pojazdów uprzywilejowanych i w określonych godzinach samochodów dostawczych. Możliwy jest również dojazd do posesji. Ruch odbywa się na zasadach strefy zamieszkania z uprzywilejowaną pozycją pieszego i prędkością maksymalną do 15km/h. W strefie granitowej ruch ma być normalny, choć ograniczony do 30km/h.

Jest to zasadniczy element kompozycyjny nawiązujący do czerwonych dachów i budujący klimat starówki. W pasie centralnym cegła układana ma być tradycyjnie „na jodełkę”, w bocznych liniami o szerokości wozówki (25cm) co 3,3m i wypełnieniem w wątku płytkowym poprzedzielanym pasami 6-cio centymetrowymi. Po trzy pasy cegieł 3x 25 flankują „jezdnię”. Środkowy z każdych trzech pasów jest obniżony ok. 1,5 cm i tworzy rodzaj ścieku. Wysoka jakość cegły, podbudowy i fug jak również prawidłowa impregnacja mają najistotniejsze znaczenie dla inwestycji.

Dla ruchu pieszego zastosowano płyty płomieniowane, w części szlifowane o grubości min. 5cm, ponieważ na pasy aktywności możliwy jest okazjonalny wjazd samochodów. Dla jezdni wymiary płyt zmniejszono, a górną powierzchnie pozostawiono nieobrobioną – łupaną. Grubość płyt minimum 8cm. Mimo, że granit jest skałą twardą i mało chłonną, również należy go zaimpregnować w celu uodpornienia na wchłanianie wody i dla pogłębienia koloru.

Opaski wokół drzew powinny być przepuszczalne dla wody i powietrza, zabezpieczone przed przerastaniem chwastami, odporne na mrówki, mróz i sól oraz łatwe do w utrzymaniu. Taką nawierzchnię można uzyskać na bazie naturalnego żwiru związanego niewielką ilością żywicy epoksydowej np. w systemie „Terra Way”.

Miejsca szczególne – nazwy ulic, miejsca związane z wydarzeniami i postaciami historycznymi itp. można wyróżnić poprzez wbudowywanie w powierzchnię posadzki płyt z mozaikami literowymi lub figuratywnymi. Bazą dla kompozycji może być lastryko na białym cemencie wysadzane kawałkami ceramiki, kamieniami naturalnymi i metalem. Tematyka takich płyt pamiątkowych może być poddana pod dyskusję społeczną.

W powierzchni placu przed kościołem proponuje się wykonanie płyty z mosiądzu o wymiarach 3×4 m z płaskorzeźbą planu miasta przed zniszczeniami wojennymi w obrębie pierwotnego, średniowiecznego założenia. Oprócz znaczenia historycznego taka płyta znakomicie buduje poczucie tożsamości mieszkańców.

Część powierzchni wypełniona ma być roślinami okrywowymi i trawami ozdobnymi. Zasadą powinno być stosowanie jednego gatunku na dużych powierzchniach. Taka falująca na wietrze trawa stanowi rodzaj „mobila” ożywiającego nawierzchnię. Rośliny budują też warstwę zapachową przestrzeni.

Żeby ułatwić organizowanie ewentów w pasach aktywności w modułach co 13 m zabudowane powinny być punkty czerpania energii elektrycznej i wody. Można je będzie wykorzystywać do organizowanie takich imprez jak np. Light Night Shopping, do zasilania ogródków, budowania dekoracji świątecznych itp.

W pierwszych latach rewitalizacji wobec wszechobecnego chaosu estetycznego konieczne jest wprowadzenie ostrego reżimu kolorystycznego. Proponuje się wprowadzenie kolorystyki elewacji opartej na gamie ciepłych i chłodniejszych szarości z akcentami bieli, czerni i ceglastej czerwieni. Kondygnacje powyżej parteru powinny być wyraźnie jaśniejsze niż partia przyziemia. Kolorystyka powinna być projektowana w zgodzie z tektoniką architektury.
Istniejące zadaszenia nad parterami pokryć należy blachą cynkowo – tytanową patynującą się na ciemny grafit. To samo dotyczy rynien, rur spustowych i obróbek blacharskich. Elementy ślusarki stalowej należy wypiaskować i pokryć lakierem bezbarwnym uzyskując aksamitną ciemno grafitową powierzchnię.
W budynkach, gdzie nie ma zadaszeń nad parterami warto wprowadzić całoroczne markizy na całej pierzei. Ożywi i uporządkuje to elewacje i wydzieli część komercyjną od mieszkalnej.

Kolorystykę markiz podano na planszy.
W parterach można wprowadzać okładziny z ceramiki ceglanej, drewno -Dussie w naturalnym czerwonym odcieniu w strefie ceglanej i bejcowane na ciemną umbrę w strefie szarej. Możliwe jest również użycie stali zwykłej i nierdzewnej piaskowanej i malowanej lakierem bezbarwnym.
Stolarka biała, szaro-beżowa i w kolorze patynowanej stali.
Po upływie kilku lub kilkunastu lat kiedy w wyniku bieżących remontów nastąpi uspokojenie i uporządkowanie przestrzeni można będzie nieco złagodzić rygory kolorystyczne. Jeśli będzie to potrzebne.

Uporządkowanie reklam może wywołać najwięcej sprzeciwów. Trudno będzie wytłumaczyć kupcom dotychczas przekrzykującym się między sobą agresywnością i wielkością reklam, że w tym hałasie nikt już nikogo nie słyszy.
Należy usunąć wszystkie reklamy z kondygnacji ponad parterem i z elementów budynku nie przeznaczonych do tego celu (np. blaszane daszki).
Ponad pasem witryn sklepowych napisy mogą być umieszczane jedynie na markizach i to w wersji monochromatycznej przy użyciu litery nie wyższej niż 30cm. Jest to wystarczająca wielkość do odczytu nawet z przeciwległej strony ulicy. To samo ograniczenie wielkościowe dotyczy napisów na witrynach. Zasadą powinna być reklama wykorzystująca wnętrze sklepu i umieszczony w witrynie towar. Reklama ma być dedykowana pieszym spacerującym po ulicy, a nie przejeżdżającym samochodom. Wykorzystanie witryn na reklamę rozświetli pas chodnika przy elewacjach budynków. Partie ścian pomiędzy witrynami można zabudować podświetlonymi gablotami.

Materiałowo elementy małej architektury bazują na stali patynowanej poprzez piaskowanie i malowanie lakierami bezbarwnymi oraz drewnie czerwonym w strefie ceglanej i czarno – brązowym w strefie szarej.

Ponieważ ławki nie stoją pod ścianami dla zapewnia siedzącemu poczucia bezpieczeństwa zaprojektowano bardzo wysokie oparcia. Siedziska na murkach obramowujących zieleń nie posiadają oparć. Ławki zaprojektowano w szerokościach dla 1, 2 i 4 osób. Usytuowane są w większości ukośnie do kierunku ulicy. Cześć ławek zwłaszcza jedno i dwuosobowych usytuowanych została pod kontem prostym lub vis a vis do siebie. Wszystkie ławki i siedziska są podświetlane liniowo do przodu przy styku z posadzką.

W przestrzeni publicznej najlepiej sprawdzają się zwykłe krzesła. Można je łatwo przestawiać aranżując naprędce grupy dyskusyjne lub małe widownie. Przy masowym zakupie cena jednostkowa jest na tyle mała, że w razie nieodwracalnego uszkodzenia takie krzesło można łatwo zastąpić nowym. Należy pamiętać o wyposażenie metalowych nóżek w nasadki zabezpieczające posadzkę przed uszkodzeniami.

Kosze na śmieci z segregacją odpadów, latarnie, kratki ściekowe, tablice informacyjne typu city light, stojaki na rowery i wiaty przystankowe utrzymano w kolorze patynowanej stali.
Co 30m powinien znajdować się przynajmniej jeden stojak na rowery.

Podstawą kompozycji zieleni stanowi aleja platanów flankująca pas środkowy, zacieniająca jezdnię i pas aktywności. Korony drzew oświetlone są od dołu od strony pieszej. W widoku wzdłuż ulicy przesłaniają latarnie. Docelowo proponuje się dosadzić kilka drzew we wschodniej część rynku i stworzyć rodzaj gaju.

W strefie kamiennej pomiędzy drzewami zaprojektowano pas zieleni okrywowej z traw i roślin pachnących. Pod duże połacie roślin okrywowych przeznaczono również istniejące trawniki przy bazylice, a przy ul. Młyńskiej na wysokości Urzędu Miasta stworzono plac zielony (patrz1etap konkursu). W przeciwieństwie do tradycyjnych trawników, które często bywają przesuszone i źle utrzymane trawy ozdobne prezentują się znakomicie w przestrzeni miejskiej prawie przez cały rok.

Oprócz zieleni stałej zaproponowano donice na zieleń czasową utrzymane w materiałach małej architektury. Donice mają wysokość 80 cm są również delikatnie podświetlane. Służyć mogą do wydzielania miejsc dla ogródków letnich, czasowych placyków zabaw i innego rodzaju aktywności.

Elementy „systemu znajdowania drogi” wzajemnie się uzupełniają. Warto pomyśleć o jednolitym, odrębnym systemie oznakowania administracyjnego dla starówki. Tabliczki mogą mieć nieco nostalgiczny materiał – blacha emaliowana, czarne litery na białym podkładzie. Na ścianach nazwy ulic i numery domów można mocować na podkładzie z cegły, na słupach umieszczać w ramkach z patynowanej stali. Elementem uzupełniającym informację, a zarazem uatrakcyjniającym posadzkę są zabudowywane w niej płyty mozaiki z nazwami ulic i opisem punktów charakterystycznych.
Przy wejściach do strefy ceglanej i kamiennej, na skrzyżowaniu z Młyńską i 1 Maja i przy punkcie informacji turystycznej umieszczono tablice informacyjne w formie citylight’ów z planem Starówki.

Cała opracowywany obszar ma być przestrzenią bez barier. Niskie krawężniki występują jedynie w strefie szarej. Mimo braku jednoznacznych przepisów dla projektowaniu w posadzce oznaczeń dla osób niewidomych warto skorzystać np. z wytycznych szwajcarskich lub brytyjskich. Sensualna przestrzeń opisywana na początku może dodatkowo ułatwić orientację.
Część ławek powinna posiadać boczne oparcia, aby ułatwić korzystanie z nich osobom o ograniczonej sprawności ruchowej.

Koncepcja wyeliminowania przejazdu samochodów poprzez starówkę polega na stopniowym przekierowywaniu ich na ulice obwodowe i redukcję pasów ruchu. Ruch obwodowy ma trzy stopnie. „Obwodnice” wykorzystują istniejącą siatkę ulic, dlatego nie mają regularnego kształtu i na niektórych odcinkach pokrywają się ze sobą.

Tranzytowe drogi E28 i S11 omijają centrum Alejami Monte Cassino i Armii Krajowej oraz ul. Krakusa i Wandy. Korki na ulicy Zwycięstwa w godzinach szczytu to przede wszystkim przemieszczanie się mieszkańców pomiędzy obszarami zamieszkania po wschodniej i miejscami pracy po zachodniej stronie miasta.
Aleje Monte Cassino i Armii Krajowej oraz ul. Krakusa i Wandy, Stawisińskiego i Pileckiego tworzą czytelną obwodnicę centrum. Prawidłowo wysterowana zielona fala powinna dać czas przejazdu poniżej 5 minut pomiędzy najbardziej oddalonymi punktami. Samochody spoza kręgu powinny wybierać ruch w prawo po obwodnicy oprócz sytuacji, kiedy punkt docelowy znajduje się w niewielkiej odległości w lewo.
Następny krąg stanowią ulice Racławicka, Piastowska, Podgrodzie, Spółdzielcza i Jana z Kolna po stronie północnej, a po stronie południowej – zachodnia część ul. Zwycięstwa, Połtawska, Komisji Edukacji Narodowej i Połczyńska. Krąg częściowo domyka się odcinkami kręgu zewnętrznego Aleją Armii Krajowej i Stawisińskiego. Obwodnica zewnętrzna i krąg środkowy oprócz połączenia w części wspólnej, połączone są ze sobą dodatkowo ulicami Młyńską, Niepodległości, Drzymały, Konstytucji 3 Maja, Władysława Andersa i fragmentem ul. Zwycięstwa po wschodniej stronie starego miasta. Na kręgu środkowym ruch jest dwukierunkowy z preferowanym kierunkiem w prawo.
Ostatni, wewnętrzny krąg to ulice Adama Mickiewicza, Zawiszy Czarnego, Kazimierza Wielkiego z ruchem jednokierunkowym, Połtawska i Komisji Edukacji Narodowej (na tym odcinku krąg wewnętrzny pokrywa się z kręgiem środkowym) i wreszcie 1 Maja, Władysława Andersa i udrożniona do ul. Zwycięstwa ulica Juliusza Słowackiego. Krąg wewnętrzny ze środkowym łączy się dodatkowo ulicami Marii Ludwiki i Bogusława II, oraz częścią ulicy Władysława Andersa.
Przy kręgu wewnętrznym znajdują się miejsca pod budowę proponowanych parkingów wielopoziomowych.
Ciekawym rozwiązaniem ułatwiającym mieszanie się ruchu pomiędzy dwoma wewnętrznymi kręgami jest wprowadzenie ruchu obwodowego w układzie Plac Wolności, Władysława Andersa, Rudolfa Clausiusa, Zwycięstwa.

Ponieważ ruch kołowy ograniczony zostanie do minimum nie ma potrzeby wydzielania ścieżek rowerowych i zatok autobusowych. Przystanki z wszystkich czterech kierunków przeniesione zostały w rejon skrzyżowania ulic Zwycięstwa, Młyńskiej i 1 Maja. To miejsce znajduje się prawie w środku ciężkości układu starego miasta, dlatego najłatwiej dotrzeć stąd do wszystkich miejsc. Zbliżenie przystanków ułatwi pasażerom zmianę linii. Wiata przystankowa, która powstała po niedawnej modernizacji rynku jest zbyt oddalona od krawędzi pasa ruchu i nie powinna dalej służyć komunikacji miejskiej. Proponuje się wykorzystanie jej jako miejsca dla turystów oczekujących na autobus po zwiedzaniu starówki. Funkcja kwiaciarni mogłaby być zamieniona lub przynajmniej uzupełniona o funkcję informacji turystycznej i sklepu z pamiątkami.
Aby zachęcić mieszkańców do korzystania z roweru należy zapewnić odpowiednią ilość stojaków na rowery na obszarze całego starego miasta.
Podstawą sukcesu w aktywizacji rewitalizowanego układu będzie zachęcenie mieszkańców Koszalina do odwiedzania starówki. Nawet najlepiej zorganizowany transport publiczny i rowerowy nie powstrzyma części osób od korzystania z własnego samochodu. Do wszystkich miejsc na starym mieście (oprócz strefy zamieszkania) można będzie dojeżdżać. Natomiast zaparkowanie w tym rejonie będzie bardzo trudne. Tym bardziej, że na niektórych odcinkach ulic konieczne będzie wprowadzenie zakazu parkowania. Receptą może być sukcesywna budowa parkingów wielopoziomowych w miejscach dotychczasowych parkingów naziemnych. Znaczną ilość miejsc parkingowych uzyskać będzie można przy ul Zwycięstwa kosztem pasów zewnętrznych, ponieważ projekt zakłada zredukowanie pasów ruchu na tej ulicy na odcinkach Dzieci Wrześnieńskich – Połtawska oraz Adama Mickiewicza – Plac Wolności.

Wprowadzenie regulacji powinno odbywać się etapami, zgodnie z możliwościami finansowymi miasta, czasem niezbędnym do technicznego wykonania modernizacji i „wyrobienia” u kierowców nowych nawyków. Bardzo istotna będzie kampania informacyjna, która w czytelny sposób przedstawiać będzie wprowadzane zmiany i wynikające z nich korzyści.

1. W pierwszej fazie należy wykonać sprawnie działającą „zieloną falę” na kręgu zewnętrznym. Jednocześnie można będzie ograniczyć ilość pasów ruchu na osi wsch.- zach. np. poprzez wyznaczanie miejsc postojowych na pasach zewnętrznych, a na terenie starówki wprowadzanie na nie donic z zielenią, aby oddzielić samochody od letnich ogródków.

2. Następnym krokiem powinna być zmiana organizacji ruchu na kręgach środkowym i wewnętrznym, oraz przeniesienie przystanku autobusowego (kier. wschód) na nowe miejsce, aby połączyć ul. Juliusza Słowackiego z ul. Zwycięstwa.

3. Całkowite zamknięcie ruchu na odcinku Kazimierza Wielkiego – Mickiewicza wymagać będzie
połączenia ulic Słowackiego i Mickiewicza oraz budowy ronda na skrzyżowaniu Zwycięstwa z Połtawską.

4. Zamknięcie ruchu na Młyńskiej i 1 Maja z przebudową skrzyżowań Młyńska – Zawiszy Czarnego oraz 1 Maja – Władysława Andersa całkowicie wyeliminuje niepowołane samochody z krzyża komunikacyjnego i zakończy zmiany w organizacji ruch.

5. Po zakończeniu zmian komunikacyjnych możliwa będzie stopniowa modernizacja infrastruktury, wymiana nawierzchni i nasadzenia na całym opracowywanym obszarze, budowa parkingów wielopoziomowych.

6. Odcinki ulicy Zwycięstwa poza obrębem murów miejskich zostaną również zawężone do dwóch pasów, dzięki czemu możliwe będzie parkowanie samochodów przy ulicy, a usługi w parterach zyskają dodatkową przestrzeń chodnika do wykorzystania. Szczególny nacisk położyć należy na pieczołowitą modernizację ciągu pieszego łączącego dworzec kolejowy z rynkiem, a przebiegającego częściowo po północnej stronie ulicy Zwycięstwa.

Całkowita realizacja może zająć nawet kilka sezonów, ale na pierwsze efekty takie jak rozładowanie korków, ograniczenie liczby samochodów na starówce, rozbudzenie aktywności przedsiębiorców, w tym głównie restauratorów, nie trzeba będzie długo czekać.